Wydanie książki Bernarda Konrada Świerczyńskiego "Przemytnicy życia"

Przygotowanie, wydanie, kolportaż i promocja wspomnień Bernarda Konrada Świerczyńskiego pod roboczym tytułem „Przemytnicy życia”.

Autor w 1972 roku otrzymał honorowy medal Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, przyznawany osobom ratującym Żydów w czasach Holokaustu. Zapis jest wspomnieniem z czasów okupacji, a dotyczy przede wszystkim stosunków międzyludzkich na styku strony „aryjskiej” i granicy getta warszawskiego. Zapis jest bardzo cenny – detaliczne opisy miejsc i sposobów przemycania ludzi i towarów przez mur getta są ważnym źródłem wiedzy dla historyków, a szkicowane z talentem sylwetki bohaterów opowieści – głównie Polaków – pozwalają wniknąć w sposób myślenia i zachowania ludzi znajdujących się w tamtej trudnej sytuacji, wymagającej wielkiej odwagi i determinacji. Styl bogaty, lekki, nasycony dialogami sprawia, że prawdziwe historie sprzed 70 lat nabierają dziś w oczach czytelnika realnych kształtów.

Bernard Konrad Świerczyński (zwany Kondkiem) urodził się w polskiej rodzinie o poglądach lewicujących. Dorastał na warszawskiej Woli. Jako nastoletni chłopak pomagał ojcu w sprzedaży książek w budce na słynnym bazarze Karcelego, dzięki czemu poznał środowisko tamtejszych handlarzy, cwaniaków i „morowych” chłopaków, ale też ludzi ciężkiej pracy, dorastających w trudnych warunkach. To oni są bohaterami jego opowieści. Tak jak całe społeczeństwo stanęli w obliczu wojny. Polacy patrzyli na wznoszący się mur getta, Żydzi musieli radzić sobie po jego drugiej stronie. Specyfika środowiska, przejawiająca się pewną brawurą, ale też jasnymi zasadami przyjaźni i współdziałania, w czasie wojny nie zniknęła, zmieniły się tylko warunki – już nie bazar, ale granica getta stała się najważniejszym terenem działania. Autor wspomnień nie wybiela historii, opisuje prawdziwe zdarzenia i zachowania, i te szlachetne i te podłe. Nie ukrywa, że szmuglerzy nie ryzykowali swojego życia tylko z chęci pomocy, ale na tym procederze zarabiali. W wielu przypadkach potrzeba było jednak zdecydowanie większej determinacji niż tylko ta, która dyktowana jest chęcią zarobku.

Na podwórku kamienicy, w której mieszkali rodzice Świerczyńskich, rodziny różnych wiar żyły obok siebie w atmosferze akceptacji lub obojętności. Świerczyńscy przyjaźnili się z sąsiadami Goldbergami, a ich dzieci wychowywały się niemal razem. Po wytyczeniu getta Kondek przemykał się wielokrotnie na zamkniętą stronę i pomagał dawnym sąsiadom, choć nie tylko im. W sierpniu 1942 Halina Goldberg, rówieśnica i przyjaciółka Kondka, wydostała się z getta i odtąd ukrywała się w różnych miejscach – zawsze pod opieką Kondka. Pobrali się w 1944 roku.

Bernard Konrad Świerczyński pomógł wielu osobom narodowości żydowskiej – wyszukiwał dla nich kryjówki, organizował pomoc lekarską, przekazywał listy i jedzenie, organizował fałszywe dokumenty. Jeden z żydowskich sąsiadów, któremu autor wspomnień pomagał, Jan Paweł Rogalski, pisał: „Jeżeli my dzisiaj żyjemy, mamy dzieci, to życie nasze zawdzięczamy w znacznej mierze bezinteresownej pomocy Konrada i jemu podobnych”. W roku 1972 Konrad Świerczyński został uhonorowany medalem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata na podstawie zeznań kilkunastu osób. Order odebrał w 1981 roku, a w 1991 został honorowym obywatelem państwa Izrael.

Około roku 1989 Bernard Konrad Świerczyński spisał swoje wspomnienia. Zapis ten został złożony w archiwum United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie.