Społeczne znaczenie obchodów Milenium 1966

okładka Karta 88

Celem zadania jest szerokie rozpowszechnienie wiedzy o rocznicy chrztu Polski w 966 roku, obchodach Milenium z 1966 oraz ich bezpośredniego przełożenia na postawy polskiego społeczeństwa w okresie Peerelu.

Szczególnie zaś chcemy zwrócić uwagę na decydującą rolę Kościoła katolickiego w kształtowaniu narodowej tożsamości i budzeniu ducha oporu społecznego w latach głębokiego komunizmu. Tysiąclecie chrztu Polski było momentem wielkiego sporu dwóch tradycji - świeckiej, narzuconej przez komunistyczne władze oraz chrześcijańskiej - której manifestowanie stawało się zarazem prapoczątkiem postawy obywatelskiego nieposłuszeństwa. Rok 1966 i poprzedzające go przygotowania, podjęte z inicjatywy Kościoła, przeorały świadomość społeczeństwa, przywracając mu - po latach stalinizmu - podmiotowość. Milenium było istotnym krokiem na drodze, którego zwieńczenie stanowiło powstanie ruchu "Solidarności". Celem działania podjętego przez KARTĘ ma być zatem pokazanie roli, jaką odwołanie do tradycji chrztu odegrało w powojennej historii Polski.

Celowi temu ma służyć przygotowanie numeru kwartalnika "Karta", w którym zagadnienie Milenium będzie pełniło rolę tematu wiodącego. Wewnątrz numeru znajdzie się blok tekstowy poświęcony Tysiącleciu chrztu Polski. Blok ten będzie oparty na starannie wyselekcjonowanym źródłowym materiale historycznym i wzbogacony o powiązaną tematycznie ikonografię. Poprzez swoją konstrukcję oraz dobór prezentowanych źródeł pozwoli on zrozumieć kolejne etapy przygotowań do obchodów roku milenijnego – począwszy od założeń programu odnowy duchowej i moralnej społeczeństwa, przygotowanego przez prymasa Stefana Wyszyńskiego w okresie uwięzienia i ostatecznie sformułowanego w 1956 roku; poprzez kolejne etapy Wielkiej Nowenny (1957–1966) – ukazywane z perspektywy oddolnej – w relacjach świadków i uczestników na poziomie lokalnym; po stanowiące zwieńczenie całego procesu obchody Milenium (rok 1966) – rozgrywające się w jawnej konfrontacji z władzami państwowymi (i pokazane z perspektywy świadków, w zapisach których obecne jest interpretacyjne uogólnienie obserwowanych zdarzeń). Złożona z tych trzech elementów całość, wzbogacona wyjaśniającym komentarzem historyka specjalizującego się w tematyce milenijnej, będzie zarazem stanowić propozycję interpretacji opisanego procesu – którą to interpretację Ośrodek będzie starał się upowszechnić, razem z Domem Spotkań z Historią, w trakcie organizowanej w Warszawie debaty historycznej.

01/04/2016 do 30/09/2016

Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury