Z okazji 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, zapraszamy do zapoznania się z cennymi zbiorami archiwalnymi.

W Archiwum Ośrodka KARTA przechowywane są unikatowe materiały dotyczące stanu wojennego: od dnia jego wprowadzenia 13 grudnia 1981, poprzez czas trwania, aż po dzień ogłoszenia amnestii dla więźniów politycznych we wrześniu 1986. !cut!

Posiadamy wyodrębioną kolekcję dotyczącą stanu wojennego, która z czasem zostanie zdigitalizowana. Tymczasem zapraszamy do obejrzenia zeskanowanych kolekcji, w których znajdują się materiały z tego okresu: Internowania w latach 1981–1982, Koła Oporu Społecznego, Niezależne Zrzeszenie Studentów w podziemiu, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, Konwersatorium “Doświadczenie i Przyszłość”. 

Kolekcje dostępne są na stronie Biblioteki Cyfrowej Ośrodka KARTA 
http://dlibra.karta.org.pl 

Sporą część zbiorów Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA stanowią zdjęcia dotyczące stanu wojenego. Zapraszamy do obejrzenia galerii wybranych fotografii: http://karta.org.pl/Archiwa_i_bazy_danych/Archiwum_Fotografii/49

Archiwalia z jednej strony dokumentują represje stosowane wobec działaczy „Solidarności” oraz członków innych organizacji (NZS, KOR, ROPCiO, SDP i in.), z drugiej zaś – kreślą obraz codziennej egzystencji społeczeństwa polskiego i  stanowią świadectwo czasu, który upływał pod znakiem godziny milicyjnej, kartek żywnościowych, „rozmowy kontrolowanej” czy cenzury korespondencji.

Zbiory archiwalne, pochodzące z okresu stanu wojennego, dostarczają interesujących przykładów próby przezwyciężania marazmu i apatii społecznej, nawet w tak trudnych warunkach, jak internowanie w obozie odosobnienia. Sposobem na przełamanie bierności było zakładanie nowych organizacji (np. Koła Oporu Społecznego), mobilizowanie społeczeństwa do wzajemnej pomocy i solidarności, niekiedy twórczość artystyczna opozycjonistów, a nawet satyra, która pojawiała się w wierszach, ulotkach, plakatach. Fenomenem na skalę światową było zjawisko istnienia poczty podziemnej, powstałej w obozach internowania, a następnie kontynuowanej na szeroką skalę przez podziemne struktury. Archiwum Ośrodka KARTA w swoich zasobach posiada bogaty zbiór materiałów z miejsc internowania: znaczki, koperty, pocztówki ze stemplami.

Warto zapoznać się przede wszystkim z kolekcją Internowania 1981–1982. Zawiera ona dokumenty dotyczące internowań działaczy opozycji antykomunistycznej. Ukazują one sytuację więźniów politycznych oraz zachowanie się funkcjonariuszy. Udostępniamy m.in. dokumentację brutalnej pacyfikacji internowanych w zakładzie karnym w Kwidzynie, do której doszło 14 sierpnia 1982 roku po proteście internowanych przeciwko decyzji o skróceniu czasu widzeń z rodzinami. Archiwalia pokazują również głodówkę protestacyjną więźniów w Białołęce, zorganizowaną na znak solidarności z więźniami oddziału IV. Na oddziale tym panowały najcięższe warunki, a był on przeznaczony dla członków władz i doradców „Solidarności”, m.in.: Bronisława Geremka, Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Janusza Onyszkiewicza, Jana Rulewskiego, Henryka Wujca. Niezwykle cenne są relacje, grypsy i listy więzienne internowanych. 

Interesującą częścią kolekcji jest bogata i oryginalna twórczość więzienna: plakaty, ulotki, wiersze, pieczątki, znaczki, pocztówki wykonane przez internowanych, informacje o spotkaniach kulturalnych organizowanych przez więźniów w obozach czy też oryginalne czasopismo internowanych w Załężu – „Nasza Krata”.

W Bibliotece Cyfrowej można również obejrzeć dokumenty organizacji opozycyjnych i ich reakcję na wprowadzenie stanu wojennego. W kolekcji Kół Oporu Społecznego  znajdziemy m.in. apele KOS do społeczeństwa zachęcające do tworzenia kół oporu społecznego, do wzajemnej pomocy i przekazywania wiadomości o represjach. W kolekcji Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich znajdziemy materiały ukazujące reakcję na delegalizację stowarzyszenia: apele o relegalizację, listy protestacyjne, informację o sytuacji uwięzionych lub pozbawionych pracy dziennikarzy. Zaś w kolekcji Niezależnego Zrzeszenia Studentów w podziemiu odnajdziemy echa delegalizacji organizacji po wprowadzeniu stanu wojennego, informacje o represjach, jakie dotknęły pracowników naukowych i studentów.

Ze względu na dużą ilość materiałów archiwalnych oraz zawartych w nich danych wrażliwych – nie wszystkie archiwalia zostały opublikowane w Internecie. Informacje o wszystkich kolekcjach, dostępnych w czytelni, zamieściliśmy na stronie Ośrodka KARTA w zakładce Archiwum Opozycji. Posiadamy m.in. kolekcję Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom  – organizacji powstałej w grudniu 1981 roku po to, aby dokumentować akty bezprawia, zbierać relacje i informacje o aresztowanych, pozbawionych wolności, zwolnionych z pracy, a także nieść pomoc ich rodzinom.

Zapraszamy na strony Ośrodka KARTA:  

Biblioteka Cyfrowa
http://dlibra.karta.org.pl/dlibra
Archiwum Opozycji:
http://karta.org.pl/Archiwa_i_bazy_danych/Archiwum_Opozycji/50
Archiwum Fotografii:
http://karta.org.pl/Archiwa_i_bazy_danych/Archiwum_Fotografii/49
Portal historyczny Ośrodka KARTA
http://www.xxwiek.pl/

(kz)