Świat ziemian – miniony, lecz wciąż zaciekawiający – w antologii wspomnień, dzienników, relacji od końca XIX wieku po rok 1945. Książka przedstawia warstwę, której tradycje sięgają daleko w poprzednie stulecia, a którą w tym ostatnim próbowano wymazać. Na czym polegała jej wyjątkowość? Co jej zawdzięczamy? W czym specyficzne było jej doświadczenie?
Złożona z wielu głosów opowieść wiedzie czytelnika przez dekady, ukazując szczególne doświadczenie ziemian w różnych momentach dziejowych i z różnych punktów widzenia. Są tu więc relacje arystokratów i uboższych ziemian, kresowiaków i mieszkańców dawnej Kongresówki, postaci publicznych i zupełnie nieznanych. Wybrano je z olbrzymiego bogactwa zapisów ze względu na wyjątkowy walor literacki, wyczulenie na szczegół, sprawność obserwacji. Opowieści są na tyle obszerne, że pozwalają poznać autora, zżyć się z nim, a ich wielość z pojedynczych doświadczeń tworzy pewną całość ziemiańskiego losu.
W pięciu rozdziałach przedstawiono doświadczenia przedstawicieli tej warstwy w kluczowych dla nich momentach ostatniego stulecia. Książkę otwiera opis specyfiki świata ziemiańskiego pod zaborami - u schyłku XIX wieku. Następnie ukazane są przemiany, które przyniosła pierwsza wojna światowa i wojna polsko-bolszewicka oraz kształtujące nową rzeczywistość postanowienia pokojowe. Kolejna część przedstawia podźwiganie się ze zniszczeń wojennych i szukanie sposobu na życie w II Rzeczpospolitej. Rozdział poświęcony drugiej wojnie światowej pokazuje sytuację ziemian pod okupacją niemiecką i sowiecką, w tym ich rolę jako administratorów majątków i zaangażowanie w ruch oporu. Całość zamyka obraz kresu ziemiaństwa po drugiej wojnie światowej w następstwie reformy rolnej i odebrania im dóbr.
Tekstom towarzyszą fotografie, będące samodzielnymi "albumami" pokazującymi rodziny ziemiańskie na różnych etapach historii.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
