13 października 1952 powstała „Gawęda” – zespół, który formował pokolenia; jedno z najciekawszych artystyczno-wychowawczych zjawisk kultury polskiej. Powołana jako teatrzyk lalkowy w Domu Harcerza na warszawskim Targówku, szybko rosła – jako Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Związku Harcerstwa Polskiego „Gawęda” – do rangi transoceanicznego ambasadora polskiej kultury i trwała w swym unikatowym programie ponad sześć dekad. Dała setki koncertów, angażując kilkanaście tysięcy dzieci i młodzieży, a także ich rodziców.
W czasach Peerelu „Gawęda” zachowywała zmysł patriotyczny, w etosie szaroszeregowym, inspirowanym przez jej założyciela, Andrzeja Kieruzalskiego, który wychowywał przez sztukę, teatr, taniec, śpiew, ambitne teksty wybitnych polskich twórców. Kreator Zespołu wywodził swą koncepcję także od idei Janusza Korczaka rzeczpospolitej dziecięcej – w oderwaniu od podziałów politycznych czy różnic światopoglądowych tworzył z młodzieżą wspólną przestrzeń.
Zainspirowany przez przedstawicieli środowisk „gawędowych”, Ośrodek KARTA uruchamia w swym archiwum społecznym wielogatunkową kolekcję archiwalną „Gawędy”, otwartą dla wszystkich jej uczestników. Podejmujemy zarazem prace nad prezentacją całej historii Zespołu – na księgę, powstającą przez dwa lata, w 70-lecie powstania, złożą się także zebrane w kolekcji świadectwa.
Uczestnicy notowali swe doświadczenia w młodzieńczych gawędowych pamiętnikach. Te spisywane na bieżąco dzienniki mogą teraz stworzyć wyjątkową część kolekcji „Gawędy”. W całości zbiory – fizyczne i cyfrowe – obejmą dokumenty, kroniki, sprawozdania, fotografie, nagrania dźwiękowe czy filmowe. Zapraszamy do współpracy instytucje, organizacje, środowiska i osoby prywatne, w których dyspozycji pozostają zapisy Zespołu lub którym pamięć o nim jest bliska.
Liczymy, że „gawędowa” społeczność odnajdzie w kontakcie z KARTĄ dodatkowy czynnik wzajemnej integracji, a wsparcie, które oferujemy, przyczyni się do uruchomienia działań dokumentacyjnych i popularyzatorskich, dotyczących Zespołu.
Zgłoszone do kolekcji zasoby przyjmie Archiwum Ośrodka (Warszawa, Narbutta 29). Jako zaplecze całego przedsięwzięcia – stworzenia ogólnodostępnej kolekcji oraz ogłoszenia przed 13 października 2022 albumowego zbiorowego dziennika „Gawędy” – zbierzemy środki na koncie Fundacji Ośrodka KARTA: Bank BNP Paribas S.A. 90 2030 0045 1110 0000 0415 5420; prosimy o wpisanie przy przelewie: darowizna na cele statutowe („Gawęda”). Wszystkie wpłaty potwierdzać będziemy
sukcesywnie w kolejnych numerach kwartalnika „Karta”; wszyscy darczyńcy zostaną ponadto wymienieni w przygotowywanej Księdze Gawędy.
Warszawa, 13 października 2020
Zbigniew Gluza